Đến, để chúng ta cùng nhau đánh dấu một điểm trên tọa độ lịch sử nhân loại.
Năm 1887, kinh độ 8°24' Đông, vĩ độ 49° Bắc hay còn gọi là thành phố Karlsruhe nhỏ bé nước Đức, ở bên phía cửa chính phía Bắc của Rừng Đen xanh tươi rậm rạp là một con sông Rhine uốn lượn lặng lẽ chảy qua. Còn ở đằng kia là một tòa thành cổ kính, nơi những tòa nhà nằm rải rác giữa rừng cây xanh tươi dưới ánh mặt trời tạo nên một khung cảnh hài hòa.
Vào buổi chiều yên bình này, ánh nắng xuyên qua khe hở của rèm cửa sổ một tòa nhà thuộc Đại học Karlsruhe, chiếu xuống chân một người trẻ tuổi.
Trong phòng tia sáng lờ mờ, trên sàn nhà có bày một chiếc bàn gỗ dài.
Ở đầu bàn đặt một ống hình trụ, trên ống quấn chặt lớp lớp dây đồng, đó là một cuộn cảm.
Ở giữa bàn đặt ngang một thanh tạ - ít nhất là trông giống như thanh tạ.
Vật này có hai đầu là hai quả cầu đồng rỗng to bằng đầu người, hai quả cầu được nối với nhau bằng một thanh đồng đặc mảnh, dài khoảng hai mét. Thoạt nhìn trông nó cứ như một thanh tạ được kéo dài và thu nhỏ. Nhưng nó lại khác thanh tạ ở chỗ thanh đồng ở giữa bị đứt đoạn, ở đó có một khoảng trống hai cm chia đôi vật này.
Hai quả cầu đồng rỗng được nối với cuộn cảm phía sau bằng dây dẫn, còn cuộn cảm thì được nối với pin dưới gầm bàn bằng dây dẫn, và thêm vào đó là chiếc vòng đồng hở mà người trẻ tuổi này đang cầm trên tay. Vậy là toàn bộ thiết bị đã sẵn sàng.
Anh hiểu rõ từng bộ phận trong thiết bị này dùng để làm gì. Cuộn dây đó là một máy biến áp tăng áp, nó có thể tăng điện áp yếu ớt của pin lên đủ cao. Còn hai quả cầu đồng kia là tụ điện, dùng để tích trữ điện tích, một bên là cực dương một bên là cực âm. Khi điện tích tích trữ trong hai tụ điện đạt đến một lượng nhất định, thì dòng điện cao áp có thể phóng qua khe hở không khí trong tích tắc...
Người trẻ tuổi tiếp tục gạt công tắc mạch điện.
Một tiếng "tách" nhẹ nhàng vang lên.
Trong chớp mắt, tia lửa điện màu xanh nhạt lóe lên trong khe hở giữa thanh đồng.
Vẫn chưa xong.
Đây không phải là mục đích của thí nghiệm này.
Anh giơ chiếc vòng đồng hình chữ C lên, chiếc vòng có một khe hở nhỏ. Anh từ từ tiến lại gần bàn, rồi nín thở.
Một bước, hai bước, ba bước...
Một tiếng "tách" rất nhỏ vang lên giòn tan, chỉ khác là nó không phát ra từ thiết bị thí nghiệm trên bàn, mà từ chiếc vòng đồng trên tay người này.
Tia lửa điện yếu ớt, trong suốt như tinh linh lóe lên trong khe hở của vòng đồng hình chữ C.
Anh mở to mắt ngạc nhiên. Cuối cùng sau những nỗ lực không ngừng nghỉ, anh đã nắm bắt được bóng ma vô hình, không thể chạm tới hiện đang trôi nổi trong không khí này.
Từ nơi sâu xa, có một bàn tay thần bí nào đó đã truyền năng lượng từ máy phát tia lửa điện trên bàn sang chiếc vòng đồng trên tay anh. Không có dây dẫn, không có môi trường trung gian, không có bất kỳ kết nối nào thế mà chiếc vòng đồng nhỏ bé độc lập này lại lóe lên ngọn lửa. Thật là diệu kỳ.
Lý thuyết của Maxwell đã được kiểm chứng một cách hoàn mỹ.
Một ngày này, nhân loại đã chủ động phát ra sóng điện từ đầu tiên vào vũ trụ một cách có ý thức.
Tên của người trẻ tuổi đang đảm nhiệm giảng dạy ở Đại học Karlsruhe này là Heinrich Rudolf Hertz.
Vào năm ấy, ông khoảng ba mươi tuổi.
Hãy cùng chúng ta đánh dấu thêm một điểm trên tọa độ lịch sử nhân loại.
Ngày 11 tháng 7 năm 1998.
Nhóm sóng ngắn Nam Kinh gồm Bạch Chấn, Vương Ninh, Triệu Bác Văn tham gia Giải vô địch sóng ngắn thế giới IaRu. Họ sử dụng một radio sóng ngắn I725. Dưới cái nắng gay gắt, họ dựng đài và ăng-ten trên núi Tử Kim, đặt một chiếc bàn nhỏ trên bãi cỏ dưới bóng cây rồi bắt đầu gọi ra bên ngoài từ 8 giờ sáng hôm đó.
Dây anten được sử dụng là anten lưỡng cực được lắp đặt theo phương nằm ngang theo hướng Bắc-Nam, được buộc vào hai cây bằng dây kéo. Nhìn từ xa trông nó cứ như dây phơi quần áo vậy.
"cQ! cQ! cQ!" Bạch Chấn một tay cầm micrô, một tay cầm bút ngồi nói chuyện trong kênh cứ như đang "rao hàng" bằng một thứ tiếng Anh bồi đặc sệt: "Bravo-golf-Four-mike-Xray-hotelcontest! Bg4mXh! QsL?"
"Juliet-alfa-one-Delta-charlie-Kilo! Ja1DcK! QsL?" Chẳng mấy chốc, một câu trả lời rõ ràng vang lên trong tai nghe.
Bạch Chấn ra hiệu OK, bắt đầu ghi nhật ký liên lạc.
Mã hiệu của đối phương là Ja1... 1...
Phía sau là gì nhỉ?
"Juliet-alfa-one... Again?" Bạch Chấn đành phải yêu cầu anh ta đọc lại.
"Juliet-alfa-one-Delta-charlie-Kilo! Ja1DcK!"
Mã hiệu bắt đầu bằng J, là người Nhật.
Chẳng trách tiếng Anh còn tệ hơn cả mình.
Bạch Chấn thầm nghĩ trong lòng, đồng thời trả lời: "Roger! Roger! Youare59! QsL?"
"QsL! Thank you!"
"Thank you! 73!"
"73!"
Người Nhật Bản nói tiếng Anh dở khủng khiếp.
Đây là lần phát radio thứ sáu mươi chín mà họ kết nối được, mọi việc đều diễn ra rất suôn sẻ.
Giải vô địch sóng ngắn IaRu là sự kiện lớn nhất thế giới dành cho những người yêu thích radio nghiệp dư. Điểm số được tính dựa trên khoảng cách và số lượng radio liên lạc được. Số lượng radio liên lạc được càng nhiều, khoảng cách càng xa, điểm số càng cao, liên lạc được với radio bên Nhật Bản được ba điểm, còn nếu liên lạc được với châu Âu hoặc châu Mỹ thì được năm điểm.
"cQ! cQ..."
Cậu lập tức bắt đầu gọi cho người tiếp theo, mục tiêu của họ là liên lạc được với năm trăm radio trong 48 giờ thi đấu.
Nhưng Bạch Chấn còn chưa nói xong, vừa buông micrô ra, kênh đã vang lên một tiếng ồn cực kỳ chói tai, như kim châm vào màng nhĩ.
"Mẹ nó!"
"Sao vậy?" Vương Ninh và Triệu Bác Văn đang ngồi xổm bên cạnh chơi bài quay đầu lại.
"Hình như có sóng nhiễu..." Bạch Chấn gỡ tai nghe trên đầu xuống, "Sao lại thế nhỉ?"
"Trên núi lấy đâu ra sóng nhiễu." Vương Ninh đặt chai Jianlibao trên tay xuống bàn, đưa tay lấy tai nghe, đeo lên đầu, "Đậu má!"
"Có ma gọi." Triệu Bác Văn cũng nghe thử, "Xem sóng 6 mét thử xem?"
"Trong sóng ngắn 6 mét có một Sadako."
"12 m?"
"Trong 12 m có hạt dẻ."
"Hạt dẻ là cái quỷ gì?"
"Ở kênh nói chuyện nào cũng nghe thấy tiếng ma kêu." Bạch Chấn tùy ý vặn nút điều chỉnh tần số trên radio, có chút ngạc nhiên, "Chúng ta bị thứ gì đó chặn trên toàn dải tần rồi."
Vương Ninh và Triệu Bác Văn theo bản năng nhìn lên trời, không có máy bay nào bay qua chứ?
Gặp phải chuyện này thì coi như cuộc thi tiêu tùng rồi. Thế nhưng Bạch Chấn không cam lòng, cậu vặn nhỏ âm lượng, từ từ vặn nút, quét qua các kênh nghiệp dư.
Có lẽ gần đó thực sự xuất hiện một nguồn gây nhiễu mạnh, nguồn gây nhiễu đó thể hiện sự chặn không phân biệt trên bất kỳ kênh nào, tiếng ồn át đi tất cả các tín hiệu hữu ích.
"Hết cách rồi." Vương Ninh ngồi xổm xuống tiếp tục chơi bài, "Lão Bạch đừng lo lắng nữa... Vô ích thôi, đi đi đi, đánh bài thôi!"
"Đánh bài!" Triệu Bác Văn nói.
Bạch Chấn không thèm để ý đến hai con hàng này, cậu gục mặt xuống bàn cố gắng điều chỉnh radio. Loay hoay cả mười mấy phút mà vẫn không có kết quả. Ngay cả một người dày dạn kinh nghiệm như Bạch Chấn cũng chưa từng gặp tình huống nào như hôm nay - cậu thậm chí còn âm thầm hoài nghi, chẳng lẽ Nam Kinh bị tấn công eMP rồi? Có chiến tranh rồi? Mỹ đế đánh đến rồi sao?
"Lão Bạch, đừng chỉnh nữa... Vô vọng rồi. Ăn kem que không? Để tôi đi mua kem que nhé."
Vương Ninh đang ngồi xổm dưới bóng cây uể oải gọi, kéo vạt áo ba lỗ lên quạt mát.
Vào giữa tháng 7 này Nam Kinh thường nóng đến mức chó cũng không buồn ngóc đầu dậy.
Bạch Chấn lau mồ hôi trên trán, đột nhiên phấn chấn trở lại, "Chờ đã... Chờ đã! Tôi nghe thấy có âm thanh rồi!"
"Âm thanh gì vậy?" Vương Ninh và Triệu Bác Văn vốn đang ngồi xổm ở xa dưới bóng cây, lè lưỡi ra như chó vì quá nóng, khi nghe thấy cậu nói vậy cả hai người liền không đánh bài nữa.
"Có người đang nói chuyện..." Bạch Chấn từ từ vặn nút, cau mày, "Tiếng rất yếu, tôi nghe không rõ lắm."
I725 không thể lọc hết tất cả các tạp âm. Trong tạp âm ồn ào, Bạch Chấn có thể nghe thấy giọng nói yếu ớt của con người, cậu nheo mắt, tập trung lắng nghe.
"cQ..."
"Làm sao anh chứng minh được thân phận của mình?"
"... Ngẩng đầu nhìn lên trời, nó ở ngay trên đầu anh!"
"Sao băng, anh xem kìa, là sao băng!"
"Chúng ta nhất định phải đặt thứ này vào vị trí đã định, nếu không sẽ không thể nổ chết nó, uy lực của vũ khí hạt nhân cũng có hạn."
"Chúng nó từ trên trời rơi xuống."
"Cứu tôi, cầu xin anh, cứu tôi..."
Giọng nói hỗn loạn của cả đàn ông và phụ nữ lẫn lộn vào nhau, Bạch Chấn nghe mà không hiểu gì, đây là ai đang nói nhảm trong kênh vậy?
"Chúng ta sẽ còn gặp lại nhau."
"Tạch!" một tiếng, tất cả các âm thanh đột ngột dừng lại. Bạch Chấn ngẩng đầu lên, thì ra Triệu Bác Văn đã tắt công tắc radio.
Cậu ta gỡ tai nghe trên đầu Bạch Chấn xuống, "Đừng làm nữa đừng làm nữa, chúng ta xuống núi mua đồ ăn thôi! Đi mua kem que di! Kem que... á á!"
Cuộc thi thế giới năm đó, ba người Bạch Chấn đã thất bại do gặp phải sóng nhiễu không rõ nguyên nhân.
Năm tiếp theo, Bạch Chấn thi trượt đại học liền đi lính nhập ngũ. Anh phục vụ ở đó mười hai năm với tư cách là lính thông tin tại trạm quan sát thông tin Hạm đội Bắc Hải. Đến năm 2012 thì anh xuất ngũ, sau khi xuất ngũ anh làm tài xế taxi Didi ở thành phố Nam Kinh.
Triệu Bác Văn thi đỗ vào khoa Vật lý Đại học Nam Kinh vào cùng năm Bạch Chấn nhập ngũ. Sau khi tốt nghiệp tiến sĩ anh ta ở lại trường làm việc, hiện là phó nghiên cứu viên tại Đài thiên văn núi Tử Kim Nam Kinh, chuyên nghiên cứu về vật lý không gian và điện từ học cho đến nay.
Còn Vương Ninh thì lăn lộn nhiều năm. Cuối cùng anh ta vào làm việc tại Văn phòng Ủy ban Vô tuyến điện Nam Kinh, giữ chức vụ Trưởng phòng Giám sát Vô tuyến điện cho đến ngày nay.
Hãy để chúng ta đánh dấu một điểm cuối cùng trên dòng sông thời gian dài dằng dặc.
Hiện tại.
Vào giờ phút này.
Bạn đang nhìn vào màn hình điện thoại - dù là Apple, Huawei, Xiaomi, Samsung hay oV, về cơ bản chúng không khác gì chiếc vòng đồng hình chữ C trên tay Hertz năm xưa. Tất cả chữ viết, hình ảnh, âm thanh và video đều được điều chế thành sóng điện từ. Nó truyền qua từ trạm gốc viễn thông và bộ định tuyến không dây rồi được anten điện thoại di động thu nhận, sau đó được giải điều chế thành tín hiệu mà con người có thể hiểu được để đi vào mắt và tai của bạn.
Mỗi phút mỗi giây trên thế giới này, sóng dài xuyên qua đại dương sâu thẳm, sóng ngắn dao động trên tầng điện ly, sóng cực ngắn chạy ngang dọc trong thành phố. Ở những nơi mà mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy, chúng đã tạo thành một thế giới khác.
Giờ đây, đã hơn một trăm ba mươi năm kể từ khi con người lần đầu tiên bắt được sóng điện từ vào năm 1887. Về mặt lý thuyết, năng lượng được bảo toàn, sóng điện từ đầu tiên mà con người chủ động phát ra năm xưa vẫn đang dao động trong vũ trụ này, mặc dù nó đã suy yếu đến mức không ai có thể bắt được. Nó giống như một bóng ma nhỏ bé, lang thang trong thế giới ồn ào này. Có lẽ nó sẽ khiến một linh kiện nào đó trong mạch tích hợp của điện thoại di động bạn nhảy lên, lóe lên như tia lửa. Nó yếu ớt đến mức ngoài vũ trụ này ra, không ai có thể nhận ra.
Khoảnh khắc đó, bạn dụi mắt ngái ngủ, sẽ không nhận ra rằng mình đã nhận được lời chào của chàng trai trẻ tên Hertz cách đây hơn một trăm ba mươi năm.
Đây là một câu chuyện về radio. Câu chuyện này xảy ra vào năm 2019, đến nay đã gần hai năm. Trong hai năm qua, người viết đã dành rất nhiều công sức đến nhiều nơi để phỏng vấn, thu thập tài liệu từ nhiều phía, mới dám tự tin tập hợp thành bản thảo và công khai, cố gắng để không sai sót lớn. Nếu có người trong cuộc nhìn thấy tác phẩm vụng về này, xin hãy thông cảm.
Tất cả các nhân vật xuất hiện trong truyện đều là dùng tên giả.