Nhiều người vẫn hay đánh đồng giữa "geek" và "hacker", nhưng thực tế hai khái niệm này vẫn có những khác biệt rõ rệt.
Từ "geek" bắt nguồn từ tiếng lóng của Mỹ, ban đầu chỉ những người cực kỳ đam mê và dành thời gian nghiên cứu chuyên sâu vào một hoặc vài lĩnh vực cụ thể, phổ biến nhất là trong ngành máy tính. Thuở ban sơ, từ này vẫn mang sắc thái miệt thị, từng được xem như biệt danh dành cho những gã dở người thích vọc vạch máy móc thời kỳ đầu của cuộc cách mạng PC(Personal Computer, có nghĩa là máy tính cá nhân).
Tuy nhiên, hiện nay, đặc biệt là với sự trỗi dậy của những gã khổng lồ ở Thung lũng Silicon như Steve Jobs và Bill Gates, từ "geek" đã mang một ý nghĩa mới, ngày càng gắn liền với sự tự do, sáng tạo và mong muốn phá vỡ những khuôn mẫu thông thường.
Vâng, geek chính là kiểu người như vậy. Họ là những nhà thám hiểm internet, những người đam mê phần cứng, hacker, những người đam mê truyền thông, những người đam mê công nghệ, lập trình viên, kỹ sư...
"Hiểu đơn giản thì, ai cũng có thể trở thành một phần của 01 Guerrilla Team (Đội du kích 01), miễn là bạn đồng điệu với tinh thần của chúng tôi," Philip nói. "Dĩ nhiên, đa số thành viên vẫn là dân trong ngành máy tính, dù chúng tôi vẫn luôn hy vọng một ngày nào đó sẽ có một bạn gái hoạt náo viên hay vũ công gia nhập nữa."
"..."
"Bọn tôi có một diễn đàn bí mật riêng, một phần mềm chat tự phát triển. Mọi người thường vào đó bàn luận kỹ thuật, giải đáp vấn đề cho nhau, hoặc chỉ đơn thuần là khoe kỹ năng. Bầu không khí rất thân thiện."
"Edward cũng là người trong nhóm các anh sao?" Trương Hằng hỏi.
"Không, Edward thì... không phải người của bọn tôi," người đàn ông tóc đuôi ngựa đáp.
Cậu hơi nhướn mày.
"Chuyện xảy ra khoảng một năm trước. Edward đã đột nhập vào diễn đàn nơi bọn tôi tự dựng lên."
"Khó lắm sao?"
"Ừm... so với việc xâm nhập hệ thống phòng thủ quốc gia thì có lẽ dễ hơn đôi chút," Philip trả lời. "Nhưng quan trọng nhất là anh ta làm chuyện đó cực kỳ im lặng. Nếu không phải sau đó để lại một tin nhắn, bọn tôi chẳng biết gì luôn."
"Tin nhắn gì?"
"Ban đầu chỉ là kiểu chào hỏi thôi. Dân hacker thì miệng họ lúc nào cũng khiêm tốn, nhưng thật ra phần lớn trong bọn họ đều khao khát được chú ý. Càng khó xâm nhập, càng là nơi cấm địa, họ càng không thể cưỡng lại việc để lại dấu vết gì đó. Tôi từng biết một gã từng luồn vào hệ thống nhân sự của tập đoàn viễn thông SFR, rồi gửi hoa đỏ cho toàn bộ nhân viên còn tăng ca đêm hôm đó."
"Ha."
"Edward cũng thế. Anh ta để lại một ảnh pixel hình Pac-Man, rất nhỏ, nằm tận góc dưới bên phải trang chủ. Không để ý kỹ thì chẳng ai nhận ra. Đó là lần đầu tiên bọn tôi tiếp xúc với anh ta. Sau vụ đó, bọn tôi đã viết lại firewall (tường lửa) và mã hóa toàn bộ diễn đàn. Nhưng rồi hắn vẫn lại vào được."
"Các anh không tức giận sao?"
Người đàn ông tóc đuôi ngựa đẩy gọng kính, "Tức giận? Không đâu, với bọn tôi đó là một trò chơi thú vị. Cảm giác đối đầu với anh ta khiến bọn tôi rất hưng phấn. Bọn tôi viết lại diễn đàn một lần nữa... nhưng chắc cậu đoán được rồi đấy, anh ta lại đánh bại bọn tôi thêm lần nữa. Và từ lúc đó, tụi tôi bắt đầu trò chuyện với nhau nhiều hơn."
"Ban đầu, bọn tôi tưởng đối thủ cũng là một nhóm, giống như bọn tôi. Nhưng sự thật khiến tất cả há hốc: Edward bảo anh ta chỉ có một mình. Anh ta nói mình đang làm việc cho một tổ chức rất lớn, đang phát triển một dự án cực kỳ 'cool' một thứ có thể lật đổ cả thế giới, thay đổi hoàn toàn cách nhân loại di chuyển và sinh hoạt. Nhưng mọi thông tin chi tiết đều phải giữ bí mật."
"Lúc đầu bọn tôi cũng không quá để tâm đâu. Dân hacker mà, chẳng ai không nổ. Ai cũng tự thổi phồng bản thân là từng làm chuyện này chuyện kia, nhưng chín phần mười là xạo ke cả. Edward thì đúng là lợi hại thật, tôi phải công nhận, thậm chí có thể là người giỏi nhất tôi từng gặp. Nhưng 'lật đổ thế giới' nghe vẫn hơi quá."
"Dù sao thì bọn tôi cũng có thêm một người bạn."
"Từ đó, Edward thỉnh thoảng lại ghé diễn đàn tán gẫu, thả vài mẩu chuyện linh tinh kiểu như hôm nay cô gái bên hành chính mặc váy ngắn ăn gì, cơm trưa ra sao. Anh ta là kiểu người rất có tinh thần hợp đồng, chưa bao giờ tiết lộ gì cụ thể về công việc cả. Cho đến một tháng trước..."
Philip trầm giọng, "Bọn tôi bất ngờ nhận được một tin nhắn gửi hàng loạt từ anh ta. Nội dung là: tôi không chắc mình có đang làm điều đúng đắn hay không."
"Tôi nhắn lại hỏi có chuyện gì, liệu có phải áp lực công việc gần đây hơi lớn không. Nhưng anh ta không trả lời. Một tuần sau, anh ta đột nhiên gọi lại, bảo rằng hắn đã trốn thoát, và đang giữ trong tay một thứ rất quan trọng. Tôi hỏi là thứ gì, anh ta gửi tôi một tài liệu. Xem xong, tôi mới biết chuyện này thật sự không đơn giản."
"Sao lại không đơn giản?"
Philip liếc nhìn xung quanh, rồi hạ giọng: "Dự án đó tên là CTOS viết tắt của Centralized Operating System. Họ đang lên kế hoạch xây dựng một hệ thống điều khiển trung tâm khổng lồ, kết nối toàn bộ cơ sở hạ tầng công cộng trong thành phố vào cùng một mạng lưới. Giống như gắn cho thành phố một bộ não vậy."
"Bộ não này sẽ khai thác dữ liệu khổng lồ để phát hiện ra các quy luật ẩn mà mắt thường không thể thấy. Nhờ đó, nó có thể khắc phục điểm yếu cố hữu của những nhà hoạch định là chỉ được đưa ra các quyết định tối ưu cục bộ do giới hạn thông tin. Với CTOS, mọi thứ sẽ được tính toán lại, phân phối lại tài nguyên công cộng, giảm thiểu lãng phí."
"Ví dụ, toàn bộ đèn giao thông sẽ được đồng bộ và lập trình lại theo thời gian thực, giúp tối ưu hóa thời gian chờ. Khi có tai nạn, hệ thống ngay lập tức báo động cho bệnh viện gần nhất, cứu thương sẽ được chỉ dẫn tới hiện trường theo tuyến đường nhanh nhất."
"Nghe có vẻ khá tốt."
"Đúng, Edward cũng từng nghĩ như vậy... cho đến khi anh ta phát hiện ra mặt tối phía sau. CTOS không chỉ dừng lại ở cơ sở hạ tầng. Một khi vận hành, nó sẽ tự động thu thập toàn bộ dữ liệu cá nhân của công dân từ tin nhắn, hồ sơ y tế, số bảo hiểm, lịch sử phạm tội, website từng truy cập, người từng trò chuyện, lịch sử tìm kiếm, thậm chí cả từng giao dịch bằng thẻ tín dụng."
"Đó là một cơn ác mộng," người đàn ông tóc đuôi ngựa nói.
"Phải. Điều đó có nghĩa từ nay về sau, mọi hành vi của chúng ta đều sẽ bị giám sát. Không còn khái niệm riêng tư nữa. Căn phòng của cậu, rồi sẽ đầy camera." Waldo hiếm hoi tỏ ra nghiêm túc. "Cậu chẳng biết họ sẽ kích hoạt PC hay điện thoại của mình lúc nào đâu hoặc cả drone nếu có."
"Và mọi thứ thậm chí còn tệ hơn ở giai đoạn hai khi CTOS bắt đầu tự động đánh giá và gán nhãn cho từng người dựa theo mức độ nguy hiểm tiềm ẩn. Nghe thì có vẻ hay ngăn chặn tội phạm từ sớm. Nhưng vấn đề là: ai kiểm soát thuật toán? Ai đảm bảo rằng nó không sai? Không ai giám sát, và khi đó, tất cả chúng ta đều có thể bị xem là mối đe dọa tiềm tàng."